ELENA
PUCILLO
TRUONG
Trên chuyến tàu về quê ăn tết
(Nguyên
tác: il mio ritorno in paese)
Bản dịch
của Trương Văn Dân
Mệt mỏi! Chiếc xe lửa liên tục dằng xóc tạo nên những va đập trên lưng làm
toàn thân tôi ê ẩm. Có lúc cơn mệt nhọc đã làm tôi thiếp đi trong một giấc ngủ
ngắn, rồi giật mình thức giấc vì cái đầu lắc lư, đập lên thành toa, đau điếng.
Nhưng không phải cơn mệt mỏi hay sự thiếu tiện nghi đang làm tôi khó chịu
mà chính là cảnh hành khách bị nhồi nhét trên toa. Nhiều người bị chèn ép, nửa
nằm nửa ngồi giữa những hành lý ngổn ngang: vali, giỏ xách, thùng giấy được bó,
cột sơ sài; Ngoài tiếng ồn còn có thêm tiếng khóc inh ỏi của các bé. Đó đây lốn
nhốn những thân hình lèn sát vào nhau để chống lạnh hay để làm giảm sự cứng rắn
của những thanh gỗ ghép làm lưng dựa và ghế ngồi.
Bao nhiêu nhọc nhằn mà hành khách phải trải để có được vài ngày vui Tết với
những người thân! Nhiều người trong số họ đã phải làm việc tất bật suốt một năm
dài, chắt chiu để có thể dành dụm được ít tiền trang trải cho chiếc vé về quê ăn
Tết; Mà mua được một chiếc vé trong những ngày cuối năm là có thể tự xem mình
may mắn, là đạt đến đích sau những vật vã, lăn lộn giữa muôn vàn khó khăn, chen
lấn.
Niềm hạnh phúc ấy thật nhỏ nhoi, dù đổi lại là một chỗ ngồi chẳng mấy tiện
nghi. Nhưng chắc chắn có người vẫn đang nghĩ là dù có phải bó gối ngồi nép mình
trong suốt chuyến đi trên băng gỗ cũng vẫn hơn là phải ép xác trên những chuyến
xe đò nguy hiểm, nhồi nhét người lẫn đồ vật, có khi có cả gà vịt, xe máy dưới ánh
nắng gay gắt ban ngày và cái lạnh buốt giữa đêm khuya.
Và, trong những ngày này, dù chọn bất kỳ phương tiện nào, giá vé cũng có thể
tăng gấp hai, gấp ba... những ngày thường! Thế nhưng các hành khách cũng đành
phải chấp nhận vì trong những tình huống dù xấu đến đâu con người vẫn phải bám
vào một lý do gì đó để tự cho là mình may mắn.
Đây là tất cả những ý nghĩ đã chồng
chất lên nhau trong đầu tôi giữa những cơn ngủ gật. Tôi đã may mắn lắm mới có
được một chỗ ngồi trên toa tàu này, ngay lúc cảm thấy mình tuyệt vọng và sắp sửa
từ bỏ ý định về quê ăn Tết. Tôi không muốn nhớ đến những tằn tiện của mình để
có thể góp nhặt được số tiền, bước đến
quầy mua chiếc vé ước ao... rồi bẽn lẽn biết vẫn chưa đủ vì những ngày cận Tết
giá vé đã tăng! Hoàn toàn tuyệt vọng! Phải làm gì bây giờ? Làm sao tôi có thể
tìm được số tiền còn thiếu trong ngần ấy thời gian?
“Chiều tôi sẽ quay lại!”
Tôi nói thế nhưng không tin là mình có thể quay lại! Rồi, như một phép lạ,
cuộc gặp tình cờ với một người bạn cũ... và đây là những tờ bạc còn thiếu để có
thể mua được tấm vé tàu mơ ước.
Đã 3 năm rồi tôi không thể về quê và nhiều lúc tôi cảm thấy mình có tội vì
không gặp mẹ trong suốt quãng thời gian ấy. Mỗi lần nói chuyện với bà qua điện
thoại tôi thường cố kìm lòng không khóc để bà khỏi nhận ra là trong lòng tôi
đang đau đớn xiết bao. Chẳng những không khóc tôi còn cố vui cười nhiều hơn
bình thường, khen ngợi và chia sẻ về những gì bà kể, dù trong đầu tôi lúc nào
cũng chất đầy lo lắng về một tương lai vô định. Qua đường dây điện thoại, nghe
giọng nói của mẹ tôi thường hình dung đến đôi mắt trũng sâu của bà, người mẹ chất
phát và đơn giản, nhớ đến đôi bàn tay xương xẩu và sần sùi, mỗi ngày mỗi khô khốc
từ mưa nắng sau nhiều năm phơi người trên đồng ruộng.
Mẹ tôi thường lạnh lùng và nghiêm khắc nhưng đôi lúc mẹ cũng hết sức ngọt
ngào. Cách đây vài tuần, trước khi tôi bước lên toa tàu này, mẹ có gửi cho tôi
một bức thư, mà giờ tôi vẫn còn mang theo bên mình. Nó như một hòn than đỏ và
nóng bỏng đang âm ỉ trong túi áo của tôi, những lời bà viết giờ tôi đã thuộc
lòng, như thể đó là những dấu ấn bằng lửa in hằn lên tâm trí.
“ Con yêu thương! có bao điều mẹ muốn nói với con, vì mẹ hiểu là trong lòng
con đang chất chứa rất nhiều nỗi đau... Điều làm mẹ đau lòng nhất là mẹ không
thể làm gì được cho con, bởi mẹ ở quá xa và một bà già quê dốt nát như mẹ thì
đâu biết có gì về những chuyện trong một thành phố lớn; Thế giới ấy quá xa lạ với
trí óc của mẹ... Từ lúc sinh con ra mẹ chẳng cho con được gì... mẹ không biết
là mình còn thời gian để có thể cùng đón một cái Tết nữa bên nhau... Nhưng dù
sao mẹ cũng cảm ơn con đã hiện diện ở cuộc đời này”
Phải chi đó là một bức thư nguyền rủa và oán trách vì tôi không thường xuyên
gọi về thăm mẹ... rồi ý tưởng là sẽ không còn thời gian để cùng mẹ đón ông bà
trong những ngày đầu năm làm lòng tôi tơi bời và đau khổ. Bức thư ấy, đọc đi đọc
lại nhiều lần rồi bỏ vào túi áo, thực tình là tôi không hề chờ đợi. Và chính vì
bức thư đó mà lần này tôi đã cố gắng hết sức để có thể về thăm nhà.
Tôi nghĩ đến tất cả những điều này trong lúc chiếc xe lửa vẫn tiếp tục lao
tới. Trong đêm những tiếng ồn trong toa như bị làm nhỏ lại, bị che lấp bởi tiếng
bánh xe nghiến trên đường sắt. Tuy nhiên cuộc hành trình cũng có nhiều lần dừng
lại, rất lâu, trong bóng tối, để xe lửa có thể tránh những chuyến tàu ưu tiên.
Nơi chờ đợi là những bãi đậu có đường ray phụ, nằm giữa vùng quê hay núi rừng
hoang vắng. Thỉnh thoảng tôi có nghe tiếng khóc của một vài em bé, tiếng hát ru
con của các bà mẹ, vài tiếng nói thì thầm hay tiếng ngáy của vài người khách. Những
khoảng không gian ban ngày bỏ trống như lối đi chính giữa, giờ đây đã được lấp
đầy bởi những thân người nằm la liệt, họ xem nơi đây là một chỗ ngủ khá tiện lợi,
chỉ cần trải lên sàn một vài tờ báo. Ở phía xa hơn tôi còn nhìn thấy mấy anh bộ
đội, đang ngồi chơi bài với mấy chàng sinh viên, thỉnh thoảng cười lên vui vẻ. Các
anh mặc áo thun ba lỗ màu xanh, chiếc áo đồng phục đã được cởi ra và gấp cẩn thận
với chiếc mũ lưỡi trai, đặt trên giá hành lý để khỏi bị nhàu nhò trong cuộc
hành trình.
Trước mặt tôi có một cô gái đang nghiêng mình, ngồi áp đầu vào ngực bạn
trai bên cạnh. Cô ta đang ngủ, còn anh bạn thì đang ôm cô vào lòng dù thế ngồi
không mấy thuận tiện cho lắm. Thỉnh thoảng anh cúi xuống nhìn cô gái hay kéo lọn
tóc dài của cô đang rớt xuống phủ mặt. Cảnh âu yếm đó thật dễ thương, và lòng tôi
bất chợt dấy lên một chút ganh tị. Trong một thoáng tôi ước muốn là mình cũng
được yêu thương và che chở... muốn đổi cuộc đời tôi với cuộc đời cô ấy... nhưng
giật mình vì ý nghĩ ích kỷ này thật bất công cho cô gái, có thể tôi sẽ có một
cuộc đời tốt đẹp hơn... nhưng tội nghiệp, cô ta sẽ mang lấy tất cả những bất hạnh của đời tôi!
Tôi nhắm mắt cố ru mình vào giấc ngủ cùng với ước mơ là khi mở mắt sẽ bất
ngờ nhìn thấy mình ở một nơi khác, trong một thế giới khác, xa thật xa với tất
cả những điều đang làm tôi lo nghĩ và khổ đau.
Bao nhiêu lần rồi, mẹ ơi, con vẫn chưa dám kể cho mẹ biết! Con cũng chưa dám
kể với mẹ là con đã làm như thế nào để có thể trở về nhà đón tết cùng mẹ. Bao
nhiêu đêm rồi, con về nhà rất trễ sau khi làm hàng nghìn công việc, bao nhiêu
cánh cửa đã dập trước mắt con, từ những người chỉ cần búng ngón tay là có thể
giúp được con. Có một thời gian con tìm được một việc làm mà con tưởng là đã giải
quyết được vấn đề của mình. Buổi sáng con có thể đến trường đại học còn buổi
chiều và buổi tối phục vụ trong một nhà hàng. Tất cả trôi qua bình yên cho đến
một hôm, một thực khách, sau một chầu say xỉn, đã giở trò bông lơn rồi sàm sỡ, sờ
soạn lên người con.
Bằng tất cả sự bình tĩnh và dịu dàng con đã yêu cầu ông ta không nên làm thế
nhưng chỉ làm ông ta giận dữ thêm lên. Con không biết điều gì đã đến trong đầu
ông ta, mà, như trong một cơn điên, ông hất đổ nồi lẫu đang sôi vào người con.
Cho đến lúc này con vẫn còn nghe tiếng thét của mình và tiếng còi hụ của chiếc
xe mang con đi cấp cứu. Và sau đó, khi trở về nhà, con tháo gỡ tất cả các gương
soi và phủ kín các cửa kính trong cái ổ chuột gọi là “nhà” của con. Con không
có đủ can đảm để nhìn khuôn mặt mình bị biến dạng, cái đầu không tóc và một
cánh tay bị bong da. Sau đó, chừng gần một năm dài tóc mới mọc lại và một chiếc
thẹo xấu xí nằm trên khuôn mặt để nhắc con nhớ đến câu chuyện đau lòng đã xảy
ra...
Về sau con đã tìm mọi cách để che dấu cái thẹo kinh khủng ấy với những lọn
tóc uống quăn và phủ xuống mặt. Con thường chọn chỗ ngồi bên góc, cạnh cửa sổ để
không ai nhìn thấy. Tuy vậy, thỉnh thoảng con vẫn nhìn thấy bóng mình hiện trên
mặt kính rồi phải giật mình cố nghĩ là mình đang nhìn một ai khác. Một cái “tôi”
của con thuộc về quá khứ mà con phải mang theo.
Có một quãng thời gian con gần như không đủ can đảm bước ra khỏi nhà. Nhưng
dần dà tóc cũng mọc lại, và con đã có thể đi dạo mà không sợ bị người ta nhìn
thấy. Rồi về sau con tìm được một việc làm khác vào buổi sáng sớm hay buổi chiều
tàn, những công việc không cần ngoại hình xinh đẹp : quét dọn và lau chùi trong
các văn phòng. Bằng cách ấy con đã có thể dành dụm tiền để trang trải cho chuyến về quê và đáp ứng lời kêu
gọi của mẹ.
Một cú giật mạnh và chiếc xe lửa bắt đầu chạy lại sau nhiều lần ngừng tương
tự. Tôi mở mắt và nhìn thấy ánh nhìn của một trong mấy chàng sinh viên lúc nãy chơi
bài với các anh bộ đội. Trước đó tôi cũng đã nhận biết sự chú ý của anh ta, nhất
là lúc tôi giả bộ ngủ. Thấy tôi đang ngủ nên có lẽ anh ta mạnh dạn hơn và tôi
đã cảm nhận đôi mắt của anh ngừng lại khá lâu trên người ... chỉ vài phút và
khi tôi bất thần mở mắt làm anh giật mình quay nhìn về hướng khác.
Tôi có thể ngay lập tức tháo gỡ cho anh ta những ảo ảnh bằng cách chìa ra
khuôn mặt có chiếc thẹo của mình. Chắc chắn đó sẽ là một cú schock cho anh!!
Nhưng có quan trọng gì đâu!...Tôi cứ để anh ta tự do nhìn ngắm và cũng
không muốn phá huỷ cái cảm xúc về một câu chuyện đẹp đang hình thành trong trí
tưởng của anh. Và làm thế khác nào tôi cũng từ bỏ cho mình một niềm hạnh phúc
trong một cuộc đời khác.
Trời bắt đầu sáng, bình minh đang lên, và toa tàu cũng bắt đầu sinh động.
Có tiếng điện thoại reo, tiếng nói chuyện thì thầm trộn lẫn với tiếng khóc của
trẻ con... Một vài người khó nhoc, vừa vịn vừa đi, tránh các thân thể nằm trên
lối đi để tìm đường ra toilet.
Có lẽ cũng là lúc tôi phải duỗi chân
một chút và đi rửa mặt. Anh chàng sinh viên hay e thẹn lúc này đang còn ngủ và trời
cũng chưa sáng lắm để anh ta có thể nhìn thấy vết sẹo trên mặt tôi.
Vượt qua bao chướng ngại, tôi đi cẩn
thận và cố gắng tránh không dẫm phải ai trên đường đi.
Khi quay lại, tôi đi theo lối cũ nhưng lần này dễ hơn vì đã có vài người thức
dậy, lên ngồi trên băng, đỡ em bé đang nằm trên ghế hay xích ra ngồi ở trong
góc. Một vài người mở hành lý, tìm vật gì trong túi xách hay trong các thùng,
gói đặt dưới ghế rồi lôi ra một chai nước hay vài thứ đồ ăn...
Có lẽ chì vài phút nữa sẽ có người đẩy
xe đi bán cà phê và các thức điểm tâm. Ừ, một tách cà phê nóng lúc này có thể
giúp tôi sưởi ấm bên ngoài lẫn bên trong. Bao nhiêu lâu rồi tôi không hề biết
thế nào là tình yêu, niềm vui hay tình cảm... trong tất cả mọi thứ tôi làm
không có tình yêu và trong cuộc đời tôi chưa bao giờ có niềm vui và cũng chẳng
hy vọng là sẽ có trong tương lai.
Mà đủ rồi! Chỉ còn vài giờ nữa là tôi sẽ đến nơi. Hai bạn trẻ ngồi trước mặt
tôi bây giờ cũng đã thức, cô gái đang soi guơng để chải lại mái tóc trong khi
anh bạn đùa giỡn, lấy tay kéo những lọn tóc vừa được chải và bó vào một cái
đuôi dài. Có lẽ họ chỉ trẻ hơn tôi chừng vài tuổi mà trông họ hồn nhiên như trẻ
thơ trong khi tôi lụ khụ như một mụ già.
Anh chàng sinh viên lúc này cũng đã thức giấc. Anh mở mắt nhìn tôi giống
như một em bé vừa thức dậy trong đêm Giáng Sinh và nhìn thấy những món quà của
ông già Noel mang lại. Rất tiếc là tôi không thể nói với anh là mình rất muốn
được là một món quà cho anh, lời hứa về một tương lai bình an và tươi sáng.
Thế nhưng tôi cũng dịu dàng nhìn lại anh và mỉm cười, như thể cám ơn anh về
phút giây lãng mạn và đầy những ảo ảnh mơ mộng này.
Cuối cùng rồi chiếc xe bán cà phê cũng đến. Tôi gần như không nhận biết vì
lúc đó cũng đang ngủ gà ngủ gật. Tôi lục túi xách chuẩn bị ít tiền để khỏi mất
thời gian khi chiếc xe đẩy đến gần.
Cô gái bán hàng bước đến, nhưng tôi chưa kịp gọi thì cô ta đã mang đến cho
tôi ly cà phê bốc khói và trong lúc tôi đưa tiền thì cô mỉm cười nhìn tôi rồi
chỉ tay về phía chàng sinh viên:
Đã thanh toán rồi! Anh ta mời chị cà phê. Chúc chị vui vẻ!
Tôi gật đầu cảm ơn. Có lẽ anh ta không đến nỗi nhút nhát như tôi tưởng.
Nhưng bây giờ chỉ còn ít phút nữa thôi và tôi cần phải chấm dứt cái trò chơi trốn
tìm này trước khi nó trở thành khó xử. Và có lẽ anh chàng sinh viên kia cũng đã
hiểu rằng tôi chưa “ngã” nên, hơi thất vọng, anh ta cũng bắt đầu thu xếp hành
lý.
Mấy anh bộ đội lúc này cũng đã mặc đồng phục, họ đang vuốt tóc vừa thấm nước
khi rửa mặt ngoài bồn và đang ngắm mình vào tấm kính trên thành xe lửa để sửa
chiếc mũ. Tôi cũng nhìn ra ngoài, những cánh đồng thẳng tắp, xóm làng và những
mái nhà tranh, cảnh thôn quê với những con đường nhỏ có đàn vịt đang lạch bạch
ra ao. Lúc còn ở thành phố, tưởng nhớ về màu sắc ở thôn quê, đến những màu xanh
lá mạ và màu vàng của mùa lúa chín thường làm lòng tôi dịu lại. Rồi tôi nghĩ đến
màu nước lấp lánh trên những dòng sông, đến những đồng ruộng trâu cày trước mùa
gieo mạ rồi nhớ đến những phụ nữ chân lấm tay bùn suốt ngày phơi mình trên đồng
ruộng... rồi tôi còn nhớ đến những cánh cò trắng bay lượn trên bầu trời xanh lơ
trước khi đáp xuống... hay những đám lúa bị gió làm cúi rạp mình trông như biển
xanh đang gợn sóng... ôi, thân thiết biết bao bầu trời của tuổi thơ, nó hằn lên
tâm trí tôi càng thêm sâu đậm từ ngày tôi phải rời xa để sống trong thành phố.
Và chính vì những hình ảnh thân thiết này mà tôi phải về quê, để tìm lại cảm
xúc ngày nào, như có thể uống cạn nó để có thể tiếp tục đi tới.Tôi muốn tìm lại
vài phút giây hạnh phúc, bình an và được ngã vào vòng tay của mẹ thêm một lần nữa.
Tôi hình dung đến phút giây cảm động này trong khi chiếc xe lửa đang bắt đầu
vào sân ga và chợt mỉm cười khi thấy chàng sinh viên đang tiến đến gần, lúc này
dường như anh không còn vẻ nhút nhát mà có lẽ đang chuẩn bị tấn công.
- Tôi có thể mang giùm chiếc vali cho cô không? Anh hơi ngập ngừng nói với tôi.
Đột nhiên tôi cảm thấy mình thật lạ và dường như chiếc thẹo trên mặt tôi
cũng vừa biến mất, có gì quan trọng đâu... nó chỉ hiện diện trong hồn tôi ...
nhưng trong thế giới này còn có nhiều chuyện trầm trọng hơn nhiều, còn tôi thì
chỉ muốn có được một tẹo hạnh phúc. Tôi chuyển chiếc vali cho anh, hai bàn tay
chúng tôi chỉ tình cờ chạm nhau mà tác dụng như một sự chạm điện. Tôi ngước mắt
nhìn anh và thấy anh cũng đang nhìn lại tôi. Và dường như anh không có vẻ giật
mình:
Đừng bận tâm! Với tôi, cô vẫn còn đẹp lắm!!!
Elena Pucillo Truong
Sài Gòn 2-2011
Lan Khanh Nguyễn Khắc Nhượng Cúc Hoa Elena Trương Văm Dân
Sài Gòn, January 10, 2012
