Wednesday, November 19, 2014

76. ALBERTO MORAVIA Truyện ngắn ĐỨA BÉ - Thân Trọng Sơn dịch và giới thiệu



    
LI NGƯI DCH :

Alberto Moravia ( 1907-1990 ), nhà văn Ý. Căn bnh lao xương mc phi từ lúc mi lên 9  khiến Ông không thể tiếp tc đến trưng hc và chỉ trau di kiến thc bng con đưng tự hc. Ông còn hc tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Đc, làm thơ bng các ngôn ngữ này. Mưi chín tui, Ông bt đu viết tiu thuyết và ba năm sau,  tự bỏ tin để xut bn và ni tiếng ngay vi  tác phm  đu  tay   này ( Nhng kẻ thờ ơ – Les Indifférents ). Nhng tiu thuyết tiếp theo cũng đưc ngưi đc tán thưng, trong số đó có cun đã đưc các đo din lng danh ( Vittorio De Sica, Jean-Luc Godard, Francesco Maselli ) chuyn thể thành tác phm đinh vi các minh tinh tài tử hàng đu : Gina Lollobrigida, Sophia Loren, Jean-Paul Belmondo, Brigitte Bardot . Alberto Moravia cũng thành công vi các truyn ngn, theo Ông, nghệ thut ca truyn ngn “ tinh khiết hơn, cơ bn hơn, trữ tình hơn, cô đng hơn và tuyt đi hơn, so vi tiu thuyết”.

Khi ngưi phụ nữ ở Sở Cu tế Thành phố Rome mang tin cu trợ đến cho chúng tôi, cả bà na cũng hi ti sao chúng tôi li đẻ nhiu đến thế, và vợ tôi, hôm đó đang cáu gt, nói huch tot : “ Nếu chúng tôi có tin, ti ti chúng tôi sẽ đi xem phim…vì không có nên chúng tôi chỉ vic đi ng và cứ thế nhng đa con ra đi.” Nghe vy bà ta tỏ vẻ bt bình và bỏ đi không nói mt li.  Tôi trách vợ tôi bi sự tht không phi bao giờ cũng nên nói ra, và cũng phi biết mình đang nói vi ai na ch.

Hi còn tr, chưa lp gia đình, tôi thưng gii trí bng cách đc tin tc trong báo chí Rome, thưng đy ry chuyn kể về nhng bt hnh  xy đến cho nhiu ngưi: trm cp, giết ngưi, tự t, tai nn giao thông, vân vân. Trong số nhng chuyn đó, duy nht môt điu tôi nghĩ là sẽ không xy đến cho mình, đy là trở thành cái mà báo chí gi là “mt trưng hp thương tâm”, tc là hoàn cnh mt ngưi gi lên lòng thương hi không vì mt sự bt hnh nào đc bit, mà chỉ vì lý do là đang hin hu. Như  va nói, tôi còn tr, và tôi không hình dung ra vic nuôi nng mt gia đình đông đúc ra làm sao c. Nhưng giờ này đây, tôi kinh hoàng nhn ra rng dn dn mình đang trở thành mt trong nhng “ trưng hp thương tâm” đó. Do đó, tôi đc thy, chng hn : “ Họ sng trong cùng cc đói kh…” Vy mà, bây giờ đây, tôi cũng đang sng trong cùng cc đói kh. Hoc là : “ Họ ở trong cái nhà thc ra chỉ có tên gi là nhà.”  Và, bây giờ tôi đang sng ở Tormarancio, cùng vợ và sáu đa con, trong mt căn phòng chỉ bng din tích mt tm nm, và, mi khi tri mưa, nưc đổ xung như trên bến sông Ripetto.Tôi còn đc thy :  “Khi ngưi phụ nữ khn khổ biết mình đã có thai, bà ta đã quyết đnh mt vic ti li là hy dit kết quả ca tình yêu ca mình.” Vy mà cái quyết đnh đó, vợ chng tôi cũng đng lòng khi khám phá ra rng vợ tôi đang mang thai đa con thứ by. Tóm li, vợ chng tôi quyết đnh là, ngay khi thi tiết thun li, chúng tôi sẽ mang bỏ đa bé trong mt nhà th, trông chờ lòng từ thin ca ngưi nào đu tiên bt gp nó.

Cũng nhờ sự giúp đỡ ca nhng phụ nữ tt bng ở Sở Cu tế, vợ tôi đi sinh ở bnh vin, và ngay khi mi khe trở li, bà mang con về Tormarancio. Va mi ti căn phòng ca chúng tôi, bà nói ngay: “Tuy bnh vin vn chỉ là bnh vin, tui vn thích ở li đó hơn là về li chỗ này.” Sau câu nói đó, đa bé chng như nghe hiu khóc ré lên nhc nhi đến thng màng nhĩ. Thng nhóc sáng sa, khe mnh và tt ging đến ni đêm đêm thc gic khóc thét lên là không ai ngủ đưc.

Đến tháng năm, thi tiết bt đm, có thể ra ngoài không cn áo khoác, chúng tôi ri Tormarancio để đi Rome. Vợ tôi ôm cht đa bé vào lòng, qun đy qun áo nhàu nát như thể sẽ đem bỏ nó gia cánh đng tuyết; khi ra đến thành ph, để khi để lộ sự đau lòng, bà nói luôn ming, hn hn, đt hơi, tóc bay ri, mt trn ngưc. Khi thì bà nói đến nhng ngôi nhà th, nơi chúng tôi có thể đến bỏ đa bé, gii thích rng đy phi là nhà th nào mà nhng ngưi giàu có thưng hay lui ti, bi nếu nhng ngưi nghèo nht đa bé thì thà cứ giữ nó còn hơn; khi thì bà bo tôi phi tìm đưc nhà thờ cng hiến cho nữ thánh Madone, bi Thánh Madone cũng có đa con trai và như thế có thể thông cm mi chuyn mà chp thun ý nguyn ca bà. Sự liến thong này khiến tôi mi mt và bị kích đng, hơn na tôi cũng chng hãnh din gì, chng thích vic mình đang làm; nhưng tôi cứ tự nhủ là phi giữ cái đu lnh, phi tỏ ra bình tĩnh và giúp vợ can đm.

Tôi đưa ra vài ý kiến bác b, chủ yếu là để ngt bt nhng li lẽ huyên thiên kia: “ Tui có ý này… hay là mình đem bỏ nó ở nhà thờ Thánh Pierre?” Bà hơi do dự mt lát ri nói: “Cái nhà th đó như là mt trụ sở quân s… có thể chng ai trông thy nó… không, tui phi thử đến nhà thờ nhỏ ở đưng Condotti, chỗ đó có nhiu ca tim đp đ…nhiu ngưi giàu có thưng đến đó… đy mi là đa đim tt…”

Chúng tôi lên xe buýt và, ngi gia đám hành khách, vợ tôi lng thinh. Thnh thong bà li qun đa bé trong chăn cht hơn, hoc cn thn hé mt nó ra nhìn. Thng bé đang ng, khuôn mt trng hng vùi trong đám tã lót. Qun áo nó cũng ti tàn như chúng tôi vy, chỉ có vẻ tươm tt vi đôi găng tay màu xanh nht, hai bàn tay xinh xn thò ra ngoài như thể mun khoe. Chúng tôi xung xe ở đi lộ Goldoni, vợ tôi li tiếp tc dài dòng nhiu chuyn. Bà dng chân trưc mt tim kim hoàn và chỉ tôi xem nhng món nữ trang bày trong t, trên tm nhung đỏ và nói : “Ông nhìn my món  đp quá đây này…ngưi ta đến khu này chỉ để mua nữ trang và các thứ đp đ… ngưi nghèo như chúng ta không ai mo him ti đây…, họ thì gia ca tim này và ca tim khác li đi vào nhà thờ cu nguyn mt lát…họ đy thin tâm…có ngưi sẽ nhìn thy đa bé và m nó đi.” Bà nói như thế trong khi vn ngm nghía my món nữ trang, ôm đa bé vào lòng, mày nhíu li, như thể đang nói vi chính mình, còn tôi không dám nói gì ngưc li. Chúng tôi vào bên trong nhà th: nó nhỏ xíu, tưng lát đá hoa giả màu vàng, ngoài bàn thờ ln còn có nhiu nhà nguyn. Vợ tôi tuyên bố ngay là hình nh bà nhớ về nó khác hn, giờ nhìn li bà chng hài lòng chút nào. Tuy thế bà cũng nhúng tay vào nưc phép và làm du thánh giá. Sau đó, tay ôm con, vợ tôi chm rãi đi vòng quanh nhà th, săm soi vi vẻ bt bình và nghi ng. Từ vòm nóc, xuyên qua nhng lp kính màu, mt lung ánh sáng lnh lo mà sng đng đổ xung; vợ tôi đi từ nhà nguyn này đến nhà nguyn khác, kim tra mi th, ghế ngi, bàn th, tranh nh, xem thử có thể bỏ đa bé li không; còn tôi thì nhìn theo bà từ xa và không hề ri mt khi cánh ca ra vào. Chúng tôi nhìn thy có mt cô gái cao ln  đi vào, cô ăn mc toàn màu đ, tóc vàng óng. Lúng túng trong chiếc áo cht bó, cô quỳ xung và sau vài giây cu nguyn, cô làm du và bỏ đi ra, không thèm nhìn chúng tôi.Vợ tôi theo dõi cnh này và nói ngay: “Không, không thể đưc… nhng ngưi vào đây cũng như cô gái hi nãy thôi, cứ vi vàng để bỏ đi vui v, rong chơi nơi my ca tim…, chúng ta đi thôi.” Ming nói, chân bà bưc ra khi nhà thờ ngay.

Chúng tôi đi ngưc mt đon khu Corso, chân ro bưc, vợ tôi đi trưc, tôi theo sau, và gn đến qung trưng Venise, chúng tôi đi vào mt nhà thờ khác. Nó ln hơn nhà thờ kia nhiu, mt phn chìm trong bóng râm, đy màn trưng, đồ mạ vàng và hòm thánh tích đng nhng quả tim bng bc lp lánh trong bóng ti. Có rt đông ngưi và chỉ nhìn thoáng qua tôi nhn thy rng nhng ngưi này thuc tng lp khá gi, phụ nữ đi nón, đàn ông ăn mc chnh t. Mt vị linh mc đang ging đo, hai tay vung lên trên bc ging; mi ngưi đng chăm chú nhìn ông và tôi cho rng điu này rt tt vì không ai để ý đến chúng tôi… “ Mình thử bỏ đa bé li đây ?” tôi nói nhỏ vào tai v; bà ra du đng ý. Chúng tôi tiến ti nhà nguyn bên cnh, chỗ ti; không có ai cả và có thể nói là không thy gì ở đây.  Vợ tôi kéo mt góc chăn bc đa bé che kín mt nó li và đt nó trên mt chiếc ghế làm như đt mt gói đồ cng knh cho rnh tay. Ri bà quỳ xung và cu nguyn khá lâu, tay ôm ly mt, trong khi đó, chng biết làm gì, tôi đưa mt nhìn hàng trăm quả tim bc ln nhỏ đủ cỡ đính trên tưng. Cui cùng, vợ tôi đng dy, vẻ căng thng, làm du và từ từ ri khi nhà nguyn, tôi theo sau cách mt quãng. Ngay lúc này vị linh mc la ln : “ Và Chúa Giê-su nói: Pierre, con đi đâu? ” tôi rùng mình, có cm giác như ông đang nói vi tôi. Nhưng khi vợ tôi sp vén bc màn ca thì mt ging nói làm cả hai chúng tôi git mình: “ Này bà, bà bỏ quên gói gì trên ghế kìa.” Đy là mt phụ nữ ăn mc toàn đen, mt trong nhng ngưi sùng đo sut cả ngày chỉ vic ti lui nơi nhà thờ và kho đồ l. “ À! Đúng ri, cám ơn… tôi quên mt.” vợ tôi nói. Thế là chúng tôi đến ly li ca nợ và ra khi đin th, sng dở chết d.

Ra ngoài, bng cái ging ca mt ngưi bán hàng mun bán đổ bán tháo món hàng ca mình mà không có ai mua, vợ tôi nói: “ Không ai mun nó c, thng bé ti nghip ca tôi!” Nhưng ri bà cũng bt đu chy lon ton, nhng bưc chân git git như không hề chm đt.

Chúng tôi đổ ra qung trưng Saints- Apôtres; nhà thờ mở ca và khi bưc vào, thy nó to ln, rng và ti, vợ tôi khẽ nói: “ Chỗ này tt đây.” Bưc chân dt khoát, bà đi vào nhà nguyn phía bên, đt đa bé trên ghế băng và, chng như mt đt nóng đến bng chân, bà không làm du, không cầu nguyn, cũng không hôn lên trán đa bé mà vi vàng tiến ra phía ca. Nhưng bà chỉ mi chy đưc vài bưc thì cả nhà thờ vang di nhng tiếng khóc tuyt vng: lúc này đúng là giờ đa bé đòi bú, nó đói. Nghe tiếng ré chát chúa đó, vợ tôi đâm ra lung cung: mi đu bà chy ra ca, ri chy trở lui, và không hề suy nghĩ mình đang ở đâu, bà ngi xung ghế, ôm con vào lòng và mở cúc áo cho nó bú. Bà chỉ mi vch ngc ra là thng bé đưa tay bám riết vào, ngu nghiến như sói con, nó mi đỡ thèm thì mt ging nói gin dữ thét lên: “ Nhng chuyn đó không đưc làm trong nhà ca Chúa… đi ra… đi ra ngay… ra ngoài đưng mà làm !” Đó là ông giữ nhà th, mt lão thp bé, râu bc, có ging nói to hơn ngưi. Vợ tôi đng dy, vi vàng che ngc áo và đu đa bé ri nói vi ông lão: “ Vy mà trong tranh lúc nào cũng thy bà Madone cho con bú.” “ Chị mun so sánh mình vi bà Madone à, đồ tự ph.” Quá chán, chúng tôi bưc ra khi nhà th, đến ngi trong vưn chỗ qung trưng Venise; vợ tôi tiếp tc cho con bú cho đến khi thng bé no nê ngủ li.

Giờ này, màn đêm đã xung, các nhà thờ đu đóng ca, chúng tôi mi mt, đờ đn, đu óc không ny ra ý tưng nào. Nghĩ là mình đã nhc lòng để làm mt vic mà lẽ ra không nên làm, tôi cm thy tuyt vng. Tôi bo v: “ Bà nghe đây, mun ri, tui không chu đưc na… phi quyết đnh đi ch.” Vợ tôi trả li chua chát: “ Nhưng nó là git máu ca ông!... ông mun rt bỏ nó như thế, trong xó xnh, như ngưi ta vt bỏ gói giy đng bộ lòng con mèo!” – “ Không, không phi thế, nhưng có nhng vic ta có thể làm ngay không đn đo hoc là không làm đưc na” “ Sự thc là ông sợ tui đi ý mà mang nó về nhà li… đàn ông các ông toàn là mt lũ hèn!” Tôi nghĩ giờ không phi lúc nói trái ý bà nên thong thả trả li: “ Tui hiu bà, nhưng bà phi biết rng dù mi vic xoay chuyn theo chiu hưng xu cho nó thì tt hơn vn là cho nó ln lên ở Tormarancio, trong căn phòng không cu tiêu, không bếp núc, gia đám vi trùng mùa đông và by rui nhng mùa hè.” Ln này thì bà không trả li.

Chng ý thc mình đang đi đâu, chúng tôi theo đưng quc lộ ngưc về ng Tháp Néron. Xung dưi mt chút, tôi để ý thy mt con đưng dc, hoàn toàn vng v, chỉ có mt chiếc xe hơi màu xám, ca đóng, đỗ trưc cng nhà. Tôi cht có mt ý, đến gn chiếc xe, thử mở tay nm, ca xe bt ra. Tôi nói vi v: “ Mau lên, thi cơ đây ri… bỏ thng nhỏ ở băng ghế sau.” Bà nghe li, mang đt đa bé lên ghế và đóng ca li. Mi chuyn xy ra trong vài giây, không ai nhìn thy chúng tôi. Tôi nm cánh tay v, chy tránh xa về phía qung trưng Quirinal.

Qung trưng vng v, ti om, lác đác vài ngn đèn ri xung các cung đin, vưt lên trên các lan can, ánh sáng thành phố Rome lp lánh trong đêm. Vợ tôi đến gn bể c, dưi chân tháp, ngi xung ghế và bt khóc, quay lưng về phía tôi như thể đang ngi mt mình. “ Bà làm sao vy? ” tôi hi. “ Bây giờ đã bỏ con ri, tui thy nhớ nó… tui thy thiêu thiếu cái gì ở đây, ở chỗ ngc, chỗ nó hay bám víu vào.” Tôi nói không chủ đnh: “ Dễ hiu thôi mà… nhưng ri mi vic sẽ qua.” Bà nhún vai và tiếp tc khóc. Ri đt ngt nưc mt bà ráo honh, như làn gió làm tnh cơn mưa. Bà đng dy, gin d, chỉ tôi thy mt trong nhng cung đin và nói:   “Bây giờ tui biết mình sẽ đi đâu ri,  tui đi gp ông vua và sẽ kể hết mi chuyn.” – “ Bình tĩnh đi, tôi đưa tay giữ bà li và nói ln… bà điên ri, bà biết thi này còn vua chúa nào na đâu !” – “ Tui không cn, tui sẽ nói chuyn vi ngưi nào thay thế vua… phi có ai đó ch.” Bà sp chy về phía cng vào, có Tri mi biết bà sẽ gây ra chuyn tai tiếng gì na nếu tôi không đt ngt lên tiếng ngoài cả dự đnh: “ Bà nghe tui đây, tui nghĩ li ri… mình trở li xe và ly li đa nh… bà còn mun gì na, ta sẽ giữ nó… thôi thì, thêm mt đa hay bt mt đa…” Ý kiến này, hn cũng là điu bà đang nghĩ, xóa tan đi cái ý đi nói chuyn vi ông vua. “ Nhưng liu nó còn đó không?” bà va nói va chy nhanh đến con đưng nơi chiếc xe màu xám đang đ.  “Chc chn là còn, tôi trả li, mi năm phút thôi chứ my…”

Quả tht chiếc xe vn còn ở đó. Nhưng, đúng lúc vợ tôi sp mở ca xe thì mt ngưi đàn ông trung niên, béo lùn, vẻ mt hách dch, xut hin trưc cng và la ln: “ Dng li… dng li… bà đnh ly gì trong xe tôi đó?” Vợ tôi nhoài ngưi vào trong để  ẵm ly đa bé trên ghế, trả li mà không quay li : –  “Tui mun ly cái gì thuc về tui.” Ngưi đàn ông vn khăng khăng :  “Mà bà ly cái gì?... xe này ca tôi… bà hiu chưa, nó là ca tôi…” Phi nhìn thy vợ tôi lúc đó. Bà đng thng lên và tn công kiu thế này : “ Không, ai thèm ly gì ca ông ?... Đng s, không ai ly gì ca ông hết… còn chiếc xe, coi này, tui nhổ vào nó đy, biết chưa?...” Và thc sự bà nhổ ngay vào ca xe. Ông kia ngơ ngác hi: “ Nhưng mà này, cái gói gì kia ? ” “ Không phi cái gói, mà là con trai tui, nhìn đây này…”

Bà để lộ khuôn mt đa bé chìa ra cho ông kia xem và nói tiếp : “ Mt thng con trai xinh xn thế này, bộ ông tưng có thể to ra đưc mt đa như thế vi vợ ông à… và đng tìm cách đng vào tui, nếu không tui sẽ la lên, gi lính gác và báo là ông mun bt cóc con trai tui…” Tóm li là vợ tôi cứ nói, nói mãi, đến ni ngưi đàn ông ti nghip kia, mt đỏ bng, mm há hc, chng như sp bị sung huyết.

Cui cùng, vợ tôi thong thả bỏ đi, tay ôm con, trở li chỗ tôi đng ở cui đưng.

THÂN TRNG SƠN
( Dch từ bản tiếng Pháp – Le bébé – Claude PONCET )