Sunday, April 12, 2015

123. PHẠM CAO HOÀNG Truyện ngắn MỖI NGƯỜI CHIA NHAU MỘT CHÚT KHỔ




Truyện thật của tác giả

1.

Nhng ngày đu tháng 5.1975  Sài Gòn lên cơn st thuc tây và xe đp. Thiên h đ xô đi mua thuc tây và xe đp vì có tin đn rng tin min nam s không còn giá tr và hai mt hàng này s tr nên khan hiếm trong nhng ngày sp ti. Giá thuc tây và xe đp tăng vùn vt nhưng người mua vn c tranh nhau mua.

Trong gia đình tôi, anh By vn là người nhy bén vi nhng biến đng kinh tế theo kiu này nên ngay t lúc bt đu cơn st anh mua mt chiếc xe đp do Nht sn xut, sau đó  anh tìm mua các loi thuc tây thường dùng.

Sáng hôm y, anh By tiếp tc đi mua thuc tây rt sm. nhà chng biết làm gì, tôi lang thang ra ch đường Lê Văn Duyt tìm mt quán cóc đ ung mt ly cà phê sáng. Khi đi ngang qua tim thuc tây, tôi thoáng thy anh By  trong đó. 

Tôi bước vào tim thuc tây.
-  Xong chưa?  Đi ung cà phê vi em.

Anh By quay li, thay vì tr li tôi, anh nhìn ra ngoài đường, mt biến sc, ht hong, lp bp:
-  Chiếc xe đp. Chiếc xe đp mi mua. Đa nào ly ri. Anh mi va bước vào đây thôi mà.

Cnh tim thuc tây có mt con hm nh. Tôi phn ng rt nhanh:
-  Chc nó đi chưa xa. Em đui theo con hm này, còn anh đui theo hướng đường Lê Văn Duyt.


Nói xong, tôi chy vào con hm. Chưa bao gi tôi chy nhanh như ba đó. C lao v phía trước. Không thy gì c. Được khong 200 mét thì thm mt. Tôi bt đu gim tc đ, chy chm hơn. Va lúc y mt bé trai khong hơn 10 tui, dáng v lanh li, đang đng trước cng nhà, hi:
-  Có chuyn gì vy chú?

Tôi dng li:
-  Cháu có thy ai đi mt chiếc xe đp mi ngang qua đây không?
-   Xe màu gì vy chú?
-   Màu đ.

Đôi mt cu bé sáng lên:
-  Có. Cháu thy thng Tho va đi chiếc xe đp màu đ ngang qua đây.

Tôi thoáng thy mt tia hy vng:
-  Cháu này. Hi nào ti gi thng Tho có xe đp không?
-  Không đâu chú. Nó  thường chơi vi bn cháu, cháu biết rõ mà. Nó làm gì có xe đp.
-  Cháu biết nhà nó đâu không?
-  Biết ch chú, gn đường xe la phía sau ga Hòa Hưng.
-  Cháu có th đưa chú đến nhà thng Tho không?
-  Được mà chú. Cháu s đưa chú đến nhà thng Tho.

Trên đường đi, tôi hi:
-  Cháu tên gì?
-  Cháu tên Thng.
-  Cháu hc lp my?
-  Cháu hc lp năm.
-  Thng Tho hc lp my?
-  Nó ln hơn cháu hai tui nhưng ngh hc lâu ri. Nhà nó nghèo lm. Cha nó đi lính chết trn. Nó phi ngh hc theo m đi lượm ve chai đ bán.
-  Trước gi nó có thường ăn cp không?
-  Không đâu chú. Nó chơi thân vi cháu, cháu biết rõ mà. Nó rt đàng hoàng. Chú này, lát na ti nhà thng Tho chú đng vào. M nó s đánh nó nếu biết nó ăn cp. Cháu s vào gi nó ra gp chú.

Thng đưa tôi đi tht xa, dc theo đường ry xe la, ri ch vào mt căn nhà nh ti tàn, cũ k, mái tôn, vách ván.
-  Nhà thng Tho đó chú. Chú đng né vào ch lùm cây kia ch cháu.

Mt lát sau Thng tr ra, chy nhanh đến ch tôi.
     -  Nó không có nhà. M nó nói nó đi t sáng sm đến gi chưa v.
     -  Ti nay chú tr li ch này, cháu c gng tìm thng Tho đ chú gp. Được không?
     -  Thôi chú. Biết gi nào nó mi v. Chú c đ đó cháu tìm nó ri đưa nó lên phường gp chú. Cháu biết chú là “cách mng đang làm trên phường” .

Câu nói ca Thng làm tôi ng ra vì bt ng. Tôi là giáo chc trong chính quyn cũ, t min trung di tn vào đây, có biết tr s phường nm ch nào đâu, bng dưng cu bé này li gi tôi là “cách mng đang làm trên phường”.

Tôi hi Thng:
-  Sao cháu biết chú là “cách mng đang làm trên phường”?
-  Chiu hôm qua cháu theo my thng bn chơi đá banh trên phường. Cháu thy chú trong đó.

Như vy là Thng đã lm tôi vi mt người nào đó trên phường. Tuy nhiên, tôi không gii thích.
-  Thng này, nếu cháu tìm được thng Tho, cháu đng đưa nó lên phường, mà đưa nó đến nhà chú vào bui ti. Được không?
-  Phi đưa nó lên phường nó mi s chú ơi!
-  Đng cháu. Đng làm nó s. C đưa nó đến nhà chú là được ri. Nhà chú cũng gn đây thôi.

Tôi đưa Thng đa ch ch tôi và my anh em trong gia đình đang nh và hi Thng:
-  Cháu biết đa ch này không?
-  Biết ch chú. D mà. Trong xóm này, hm nào cháu cũng biết mà.


2.

V nhà, tôi k li mi chuyn cho my ông anh nghe. Nghe chuyn tôi là “cách mng đang làm trên phường” anh Năm cười ngt ngho:
-  Có khi như vy cũng hay. Đ đó xem sao.

Anh By bàn vi tôi s đi mua mt chiếc xe đp khác. Xem như chiếc kia đã mt. Không mua, vài hôm na s chng còn xe đ mua. Chưa chc thng Tho ăn cp chiếc xe đó, và nếu nó ăn cp thì chuyn ly li chiếc xe cũng không phi là d dàng.

Ngay sáng hôm sau, anh By xung các ca hàng bán xe đp đ mua xe như đã bàn. Tuy nhiên, d tính bt thành vì giá xe đp tăng ngt ngưởng; s tin ít i còn li trong túi anh By không đ đ mua chiếc th hai.

Bui ti, tri rt nóng. Tôi và anh By đang ngi trước hiên nhà bàn công chuyn cho ngày mai bng nhiên có hai cu bé dng trước cng nhà, ngn ng mt chút ri bước vào.

Tri hơi ti, chưa kp nhn ra hai cu bé này là ai thì mt trong hai đa nói ln:
-  Cháu đưa thng Tho đến gp chú.  Nó  ly  chiếc  xe ca chú đó chú ơi.

Thì ra là Thng. Khi đưa đa ch nhà cho Thng, tôi cũng đưa theo kiu cu may, không nghĩ Thng s đến.

Tôi bước ra, nói vi Thng:
-  Cháu gii tht. Cám ơn cháu rt nhiu.

Đ cho Tho không s, tôi đến v vai nó:
-  Cháu vào đây chơi, nói chuyn vi chú.

Tôi đưa hai đa vào hiên nhà, ngi trên bc tam cp. Tho có khuôn mt hơi khc kh, tóc khô, nước da ngăm đen. Tôi chưa kp nói gì thì Thng li lên tiếng:
-  Cháu tìm được nó chiu nay ngoài ch Hòa Hưng. Cháu nói chú là “cách mng đang làm trên phường” nên nó s lm.

Anh Năm t trong nhà nói vng ra:
-  Đem nht nó li.

Nghe vy, Tho khóc rng lên:
-  Cháu s lm. Đng nht cháu.

Anh Năm là sĩ quan trong quân đi va tan hàng, chưa biết s b người ta nht lúc nào, bây gi anh li da, đòi nht thng Tho. Qu là bun cười. Tôi không nhn cười được, nói vng vào:
-  Không nht thng Tho. Nht anh thì có.

Tho tht thà:
-  Thit h chú? Không nht cháu h chú?

Nãy gi anh By ngi im nhưng mng ra mt. Anh d Tho:
-  Cháu đ chiếc xe đp đâu? Cháu đng s. S không nht
cháu đâu.
Thng chen vào:
-  Nó bán cho ông Bn th mc ri.
-  Tin bán xe cháu đ đâu?
-  Cháu đã ly mt ít đ mua thuc và đ ăn cho m cháu. Gn mt tun nay bán ve chai không ai mua, nhà chng còn tin, m cháu li b đau…

Nói xong, nó ly mt gói nh gói bng giy t trong túi qun soc đưa cho tôi:
-  Tin vn còn đây. Xin chú tha ti cho cháu.

Tôi đưa gói tin cho anh By đếm.  Đếm xong, anh By có v không vui.  Anh nói vi Tho:
-  Chú mun mua li chiếc xe đp này. Cháu dn chú đi gp ông Bn th mc được không?

Tho có v do d:
-  Cháu không có tin đ tr li ông Bn. Chú ơi, cháu không dám gp ông Bn đâu.
-  Cháu dn chú ti đó, còn mi vic c đ chú thương lượng.
-  My chú không nht cháu thì biu cháu làm gì cháu cũng làm. Gi này chc ông Bn đã đi ng.
-  Sáng mai đi được không?
-  D được.

Thng và Tho chào ri ra v. Tôi đi vi hai cu bé mt đon, va đi va hi Tho:
-  Chú trông cháu cũng là người đàng hoàng, sao li ăn cp xe đp?
-  Gn mt tun nay ve chai lượm bao nhiêu cũng có nhưng bán chng ai mua. M cháu li b đau, nhà hết tin, cháu làm liu kiếm tin mua thc ăn và mua thuc cho m cháu.
-  Cháu t làm chuyn này hay có ai bày không?
-  Thng Toán cùng xóm bày cháu. Thng này rt gii chuyn ăn cp. Nó nói theo kinh nghim ca nó, sau khi dng xe đp, người ta đi thng vào trong tim, ít khi quay lưng nhìn li.  Do vy, mình canh sn, h va quay lưng là mình chp tht nhanh và chy đi ngay. Cháu làm theo li thng Toán bày.
-   Cháu có biết là ăn cp thì s b tù không?
-  Cháu không biết, nhưng m cháu thường nói vi cháu ăn cp là không tt, mai mt chết xung s b trng pht. Cháu đi lượm ve chai vi m, thy đ đc người ta đ quanh nhà nhưng không bao gi cháu ly. Chú ơi, chú tha ti cho cháu. Cháu l ln này thôi.
-  Chú s chng làm gì cháu đâu. Chú cũng không phi là “cách mng đang làm trên phường đâu”.

Tôi quay sang Thng:
-  Chc Thng lm chú vi người nào trên phường.

Thng cười bn ln:
-  Vy mà cháu c tưởng …. Làm thng Tho hết hn.

Tôi hi Tho:
-  Nghe nói m cháu b đau. Mai cho chú ghé thăm m, ri hn đến gp ông Bn th mc. Được không?

Tho lc đu quy quy:
-  Không được đâu chú ơi. L chú nói vi m chuyn cháu làm by, m s đánh cháu.
-  Chú s không nói gì hết. Ch thăm m thôi.
-  Thôi chú. Cháu s lm.

Tôi ly mt ít tin l dúi vào tay Thng:
-  Cho cháu cái này. Cháu mua cái gì cho Tho cùng ăn. Chc nó đang đói. Mai hai đa nh đến, đưa chú đi gp ông Bn th mc.

Thng thích chí:
-  Đúng đó chú. Chiu đến gi thng Tho chưa ăn gì. Cháu s mua bánh mì pa-tê. Mai ti cháu s đến sm.
Tôi quay v, nói vi anh By:
-  Có thiếu chút ít nhưng dù sao nó cũng tr tin li ri. Đi tìm ông Bn th mc làm gì cho mt công?

Anh By lt qua lt li gói tin Tho đưa, cười bun:
-  Hi nãy chưa kp nói vi chú. Đã nghèo còn gp cái eo. Tin thng Tho đưa ch hơn na s tin anh b ra đ mua chiếc xe đp.  Chc nó bán r. R người ta mi mua. Bây gi ch còn cách tìm người mua đ ly li chiếc xe đp.


3.

Sáng sm, va m ca, Thng và Tho đã ngi sn trước hiên nhà.
-  Các cháu đến sm vy?

Thng nhanh nhu:
-  Thng Tho nói vi cháu nó rt hi hn. Nó mun đưa chú đến gp ông Bn th mc ngay đ ly li chiếc xe. Đêm qua nó ch mong tri sáng đ sang gp chú.
-  Ch chú mt chút. Chú vào thay qun áo ri đi.

Anh By và tôi theo hai cu bé đi lòng vòng qua nhiu đường hm phía ga xe la Hòa Hưng. Mt hơn 20 phút đi b mi đến nhà ông Bn th mc. Căn nhà không đến ni ti tàn như nhà thng Tho nhưng nhìn vào có th nhn ra ngay nhà ca dân nghèo.

Bn th mc trc 40 tui, người hơi thp, tóc ct ngn, khuôn mt trông có v tht thà. Đc bit, đôi chân ca ông hơi khp khing. Thy chúng tôi đi vi Tho và Thng, có l ông đoán được chúng tôi là ai. Ông bước ra, mt hơi ngượng ngùng, mi chúng tôi vào. Thng và Tho cũng vào theo.

Bước vào nhà, tôi thy mt bé trai và mt bé gái khong hơn 10 tui, nước da tái, tóc tai bù xù,  đang ngi ăn cháo vi cá khô. Ngh ông là th mc, nhưng nhìn quanh nhà không thy bàn, t, hay đ đc gì đáng giá. Tôi có ý quan sát đ xem ông đ chiếc xe đp đâu nhưng không thy.

Anh By làm ra v thân thin:
-  Chào anh Bn. Ch đâu ri? Sao không ăn sáng vi my cháu?
-  Bà y bnh và qua đi cách đây hai năm. Tôi gà trng nuôi con.
-  Anh làm ngh th mc lâu chưa?
-  Hơn 10 năm.
-  Trước anh cũng trong quân đi?
-  Không. Chân tôi b tt nên được min dch vì lý do sc khe. T khi m cháu qua đi đến gi, mt mình nuôi con, cc kh quá, có gì không phi my anh b qua cho.

Tôi trn an:
-  Không có gì đâu anh Bn. Tho nói nó bán chiếc xe đp cho anh?

Bn th mc gt đu:
-  Nó bán cho tôi trưa hôm qua. Nó đi ngang nhà, hi tôi có mun mua xe không, nó bán.
-  Anh có biết đó là đ ăn cp không?
-  Tht tình tôi không biết. Tôi thit thà, ai nói gì cũng tin. Nó nói đó là xe ca nó thì tôi tin là ca nó nhưng khi thy các anh đến đây tôi mi hiu ra.
-  Sao anh không mua xe ngoài tim, có hóa đơn, có ngun gc đàng hoàng?

Bn th mc th dài:
-  Ba trước tôi có tính mua ngoài tim nhưng không đ tin.

Anh By đng dy, nhìn quanh, ri nói:
-  Anh Bn này. Thng Tho đã đưa tin bán xe cho tôi, bây gi tôi tr li anh, anh cho tôi ly li chiếc xe đp.

Nói xong, anh By đ gói tin trên bàn.

Bn th mc ngi im mt mt lúc, khuôn mt thn th.
-  Tôi bán li cho người khác ri.

Anh By không tin:
-  Mi trưa hôm qua anh mua ca thng Tho, bây gi anh nói anh bán cho người khác ri. Sao mà nhanh vy?

Bn th mc chùng ging:
-  Thy r thì ham và mua. Mua xong thy kham không ni. Gn mt tun nay không đi làm vì chng ai thuê. Nhà hết go, hết đ ăn. Vn liếng ch có chng đó. Chiu hôm qua phi bán li cho mt người qua đường, cũng bng giá tin đã tr cho thng Tho, không li l gì. Tôi tht có li vi các anh.

Anh By quay sang nhìn tôi, l v tht vng. Tôi nhìn Bn th mc. Khuôn mt chơn cht hin hu thoáng có chút s hãi ca ông trông tht ti nghip. Hai đa nh va ăn cháo xong, đang dn chén bát mang ra ngoài sân ra. Tho đng khép nép trong góc phòng. Thng đng bên cnh, cm bàn tay Tho.

Tôi nói vi anh By:
-  Thôi anh By. Tiếc làm gì? Đáng l mình đã chết trong chiến tranh, bây gi vn còn sng là may lm ri. Còn người còn ca mà. Anh Bn đây thì nghèo, mình cũng kh, mà m thng Tho  cũng cơ cc. Thôi thì mi người chia nhau mt chút kh trong lúc khó khăn này./.

Phạm Cao Hoàng
1975