Từ
thập niên 80 của thế kỷ XX, Toshiko Hirata đã được nhắc đến như một khuôn mặt nổi
bật trong trào lưu " bùng nổ các nhà thơ nữ " của nền thi ca Nhật Bản
đương đại. Thơ Toshiko Hirata thường có vẻ hài hước đen, đề cập những vấn đề cá
nhân trong những tình huống khác thường, dẫn đến những khắc khoải về nếp sống
gia đình truyền thống và vị trí của mỗi người theo phân công của xã hội.
Các
bài thơ dưới đây ( trừ bài cuối cùng - Đừng rung chuyển - là cảm tác sau trận động
đất kinh hoàng ngày 11/3/2011 tàn phá miền đông bắc nước Nhật ) trích từ tuyển
tập Taminaru ( Cuối cùng ), được giải thưởng Bansui năm 1997.
Thơ
Toshiko Hirata đã được dịch sang tiếng Trung, tiếng Hàn, tiếng Anh, tiếng Ý và
tiếng Nga.
Hiện
nay, Toshiko Hirata vẫn tiếp tục làm thơ, ngoài ra còn viết tiểu thuyết, kịch
và tiểu luận.
LỜI
THAN PHIỀN CỦA CƯ DÂN
Ai
đang trèo lên tường nhà đấy?
Tường
có phải để trèo đâu
Tường
để vẽ hình lên mà
Ai
đang nói trên mái nhà đấy?
Mái
nhà có phải là nơi trò chuyện đâu
Mái
nhà để khiêu vũ dưới mưa
mà.
Ai
đang đánh bóng cửa sổ đấy?
Cửa
sổ có phải để đánh bóng đâu
Cửa
sổ để rộn ràng va đập nhau mà.
Ai
đang khóc dưới những tấm ván sàn đấy?
Khoảng
không bên dưới chẳng phải để khóc
Mà
để những tên trộm ẩn nấp và uống đến say mèm.
Ai
đang rơi từ những cầu thang đấy?
Cầu
thang chẳng phải để rơi
Mà
để giăng dây phơi khô mực ống.
Ai
đang gõ cửa đấy?
Cánh
cửa chẳng phải để gõ vào
Cửa
ở đó, dựng đứng lên,
Để
ngăn cách bạn và tôi.
KỲ
QUẶC
Gia
đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?
Chiếc
anten truyền hình vẫn nằm ở chỗ nó rơi xuống
Tấm
biển hiệu trước cửa nhà là gỗ rẻ tiền
Họ
chỉ giặt giũ mỗi tháng một lần
Họ
có một tượng Phật lớn trước sân.
(
Tôi thấy vậy khi trộm nhìn qua hàng rào )
Gia
đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?
Ông
chồng đến đêm dắt bò về nhà
Bà
vợ mỗi sáng đi khiêu vũ
Lũ
trẻ trần truồng đi học
Cả
nhà nuôi trồng nấm dưới tấm thảm
(
Tôi thấy vậy khi trộm nhìn qua cửa sổ phòng tắm )
Gia
đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?
Ông
chồng đang chế tạo tên lửa
Bà
vợ đang mài dao
Lũ
trẻ đọc sách về bệnh tật người lớn
Họ
ăn cơm bên dưới chiếc bàn
(
Tôi nhận ra vậy khi trộm nhìn qua nhà bếp )
Gia
đình kia có vẻ hơi kỳ quặc phải không?
Họ
chuyển đến đây tròn một năm rồi
Họ
không mang theo quà cáp cuối năm
Họ
không đến để luận bàn mọi chuyện
Họ
du hành như một gia đình đi dịp năm mới
Họ
đang trù tính một kế hoạch nào đó
(
Tôi nghe nó đang bò dưới sàn ).
NGƯỜI
VỚI NGƯỜI
Xin
cho tôi nghe giọng nói của bạn
Xin
hãy lắng nghe giọng nói của tôi
Xin
vẽ chiếc cửa sổ bạn thích
Xin
hãy để tôi vẽ sắc màu tôi thích.
Xin
cho tôi mượn cái hồ của bạn
Cứ
thoải mái trèo lên ngọn núi của tôi.
Xin
cho tôi xem xương đòn của bạn
Hãy
đổi một mẩu xương của bạn cho tôi.
Xin
cho tôi xem đường chỉ tay may mắn của bạn
Tôi
sẽ cho bạn một phần đường sinh mệnh của tôi.
Xin
để tôi tiếp cận tường thuật của bạn
Xin
nghe trọn câu chuyện của tôi.
Xin
cho tôi xem thương tích của bạn
Xin
hãy nhìn vết sẹo của tôi.
Xin
để tôi thấy bạn ra sao khi mắt đẫm lệ
Tôi
cũng sẽ khóc bởi muốn bạn ở cạnh tôi.
Xin
vẽ cho tôi bản đồ
Của
thành phố nơi bạn sinh trưởng
Sẽ
có ngày tôi muốn cùng bạn đi đến đó.
Xin
cho tôi xem chiếc bóng của bạn
Tôi
sẽ xếp nó cạnh bóng của tôi
Hẳn
là cả hai sẽ giống hệt nhau
Xin
cho tôi biết tên bạn
Và
cũng xin hãy hỏi tên tôi.
NGƯỜI
KHÔNG CÓ CÁNH TAY
Có
người không có cánh tay đang đứng đó
Hắn
với tôi đối mặt nhau ở lối băng qua đường
Như
có chiếc cầu dây thừng treo giữa hai chúng tôi
Hắn
không có cánh tay nào
Hắn
đi lối này khi đèn xanh bật
Tôi
vừa đi vừa nhìn xuống đôi giày
Ra
vẻ đang lo lắng
Tôi
bước đi bên hắn
Khi
đã tới phía bên kia
Khi
đã vượt qua cầu tôi quay lại nhìn
Tôi
nhìn chiếc áo choàng cũ kỹ của hắn
Tôi
quan sát hai ống tay trống không
Nơi
áo choàng của hắn đang phất phơ trong gió.
Tôi
là người đã chặt hai cánh tay của hắn
Tôi
dùng cưa cắt rời chúng
Như
cách vứt bỏ hai cành cây thừa thãi
Để
hắn không thể cầm bánh lái
Để
hắn không thể gõ phím đàn
Để
hắn không thể mở cửa đi ra
Để
hắn không thể đến nơi nàng ở
Để
hắn không thể túm lấy ngực nàng
Để
hắn không thể bóp cổ nàng
Tôi
đã cưa với tất cả sức lực
Tôi
thực hiện hoàn hảo, xem đấy là lần đầu tiên
Dẫu
hắn đã khen tôi thành thạo
Thân
thể của người không cánh tay
Vẫn
sạch sẽ như cái cây vào mùa đông
Nhưng
Những
cánh tay mọc lại, mọc lại nữa
Khi
hắn tới được phòng nàng
Hai
ống tay rỗng của chiếc áo choàng
Sẽ
đầy đặn lại như những cành cây
Ngay
cả khi tôi đã tách gọn làm hai
Những
cánh tay mọc lại, mọc lại mãi.
GIA
ĐÌNH NGỘ NGHĨNH CỦA TÔI
Những
con quạ tháng tám
Nhìn
chằm chặp chúng tôi.
Từ
sáng tinh mơ trở đi
Cha
không thể tới cơ quan chính phủ
Mẹ
không thể đi thương thuyết với hãng bảo hiểm
Con
gái không thể đi làm ở công ty thiết kế
Con
trai không thể dạy khoa học xã hội.
Những
con quạ tháng tám
Nhìn
chằm chặp chúng tôi
Ngay
cả vào buổi chiều
Cha
không thể tới lớp học khiêu vũ
Mẹ
không thể gặp huấn luyện viên quần vợt
Con
gái không thể lặn với bình hơi
Con
trai nhún nhảy một điệu nhạt nhoà trong phòng khách.
Những
con quạ tháng tám
Nhìn
chằm chặp chúng tôi
Ngay
cả khi đêm đã xuống
Cha
không thể thiêu huỷ nhà kho
Mẹ
không thể lừa gạt tình nhân
Con
gái không thể cướp taxi
Con
trai không thể bắt cóc trẻ nít.
LỜI
CHÀO HỎI LÀ QUAN TRỌNG
Khi
bạn sắp qua cầu
Hãy
chào hỏi " Xin cho tôi đi qua "
Nếu
không nói, chiếc cầu sẽ gãy đôi
Khi
bạn mới đi nửa đường.
Khi
bạn sắp bước vào xe
Hãy
chào hòi " Xin cho tôi vào "
Nếu
không nói, bánh xe sẽ nổ
Khi
bạn ngồi xuống ghế.
Khi
bạn sắp bơi trong hồ
Hãy
chào hỏi " Xin cho tôi bơi "
Nếu
không nói, hồ nước sẽ biến thành cát
Khi
bạn nhúng chân vào.
Khi
bạn sắp lau mặt
Hãy
chào hỏi " Xin để tôi cùng lau với bạn "
Nếu
không nói nói, chiếc khăn sẽ thấy đau
Khi
bạn đắp vào mặt.
Khi
bạn sắp lên giường ngủ
Hãy
chào hỏi " Xin cho tôi ngủ đây "
Nếu
không nói, chiếc giường sẽ biến thành quan tài
Khi
bạn mới thiếp ngủ.
PHÒNG
NGỦ CỦA VAN GOGH NHƯ TÔI NHÌN THẤY
Trong
phòng này có hai cái ghế
Cả
hai đều giản dị, chẳng cầu kỳ,
Thứ
loại không rõ,
Tuổi
tác cũng không rõ,
Cả
hai đều giản dị nhưng
Ghế
bên trái hơi trưởng thành hơn
Cái
ghế bên phải
Có
thể nó là anh trai
Còn
cái ghế bên trái là em gái.
Giữa
hai cái ghế là một cái bàn
Choán
gần hết nửa căn phòng
Kích
thước cái giường còn lớn hơn
Cái
bàn và hai cái ghế đặt sát nhau
Có
điều cái giường chẳng chút xấu hổ
Về
kích thước quá cỡ của mình.
Bàn
và ghế đều đứng
Trong
khi giường thì nằm
Mấy
ngày nay nó không ổn lắm
"
Khoẻ hơn nhé, cha ơi "
"
Khoẻ hơn nhé, cưng ơi "
Người
vợ và hai đứa con
Nhìn
cảnh đó, lòng lo lắng, bồn chồn.
Người
chồng không cầm cự được lâu
Máu
chảy ra từ cơ thể ông
Nhuộm
sàn nhà một sắc màu u tối
Người
vợ cầm cái bình với cái cốc
Sẵn
sàng đem nước tới cho người chồng đang hấp hối.
Mảnh
vải lớn treo trên tường
Để
bọc cơ thể người cha khi ông chết
Người
anh lớn đã âm thầm quyết định
Tự
mình làm việc đó khi đến lúc cần.
Không
hay biết chuyện gì đang xảy ra
Em
gái nhỏ đến gần bên cha
Nhưng
không thốt được nên lời.
( Bedroom in Arles, tranh Van Gogh - Nguồn : Wikipedia
)
Người
nghệ sĩ đã vẽ cảnh này
Lúc
cuối đời đã tự bắn vào mình trên đồng lúa mì
Người
nghệ sĩ đã vẽ cảnh này
Thuở
sinh thời sống với gia đình
không hạnh phúc.
Màu
sắc cái giường ở trong phòng
Giống
vô cùng với màu sắc đồng lúa mì
Trong
khi các bức tường của gian phòng
Giống
vô cùng với màu sắc bầu trời
Che
phủ cánh đồng lúa mì.
ĐỪNG
RUNG CHUYỂN
Nó
rung chuyển
Hôm
nay nó lại rung chuyển nữa
Tôi
không biết rằng trái đất
Là
một cái nôi ngỗ ngược
Một
cái nôi ác nghiệt khiến cho
Không
ai ngủ được, cả người lớn lẫn trẻ con.
Bây
giờ là tháng ba, là mùa xuân,
Lẽ
ra phải là một mùa hiền lành với giấc xuân êm,
Khi
ngủ sâu ta chẳng thấy trời đã sáng,
Nhưng
mùa xuân năm nay
Rung
lắc ta và không để ta
Yên
ngủ giấc nồng.
Hỡi
trái đất, chỉ cần
Nhà
ngươi cứ thản nhiên
Vui
vẻ quay tròn mãi
Dành
sự rung chuyển
Cho
hoa phất phơ trong gió,
Cho
quần áo giặt xong phơi phóng cả năm
Lẽ
ra ngươi chỉ cần thản nhiên quay tròn
Vô
hại, vô tâm.
Hỡi
những sức mạnh đang xô lắc trái đất
Hãy
biến thành bong bóng và tan biến đi
Đừng
rung chuyển
Đừng
rung chu
Đừng
run
Đừng
Đừng
Không!
( Dịch
từ bản tiếng Anh của Jeffroy Angles.
Nguồn : actionyes.org )
THÂN
TRỌNG SƠN
dịch
và giới thiệu
